Godfried-Willem Raes

'Slones'

voor de blazerssektie van het M&M robotorkest en solo trombone.

Dit stuk werd geschreven in antwoord op een kompositieopdracht van Champs d'Action. Voor Time Canvas in het Antwerpse MuhKa, september 2012, was het plan opgevat om de integrale blazerssektie van het Logos robot orkest in het muzeum op te stellen. Deze blazers sektie, een tentet, kon dan worden gekonfronteerd met een instrumentale solist, waarvoor een trombone werd voorgesteld. De solist is Thomas Moore.

De blazers van het robotorkest zijn samengesteld alsvolgt:

• - kornet: <Korn>
• - hobo: <Ob>
• - saxofoon: <Autosax>
• - fagot: <Fa>
• - helikon: <Heli>
• - trombone: <Bono>
• - sousafoon: <So>
• - klarinet: <Klar>
• - hoorn: <Horny>
• - altsax: <Asa>
• optional ook:
• - Fluegelhorn: <Bug>
• - flute: <Flut>
• - jachthoorn: <Hunt>

Elke van deze gerobotiseerde instrumenten beschikt over muzikale mogelijkheden die die van menselijke spelers op heel wat punten te boven gaan. Zo kunnen ze allemaal ononderbroken blazen, kunnen ze allerlei mikrotonale toonhoogtes met grote precizie produceren, kunnen ze de meest onwaarschijnlijke intervalsprongen aan, en, last but not least, beschikken ze over uitgebreide glissando mogelijkheden. Het is die laatste eigenschap die me in eerste plaats aantrok voor deze nieuwe kompositie. Immers de lokalen in het MuhKa zijn behoorlijk kaal en dus akoestisch gezien erg galmend. Dit zou een stuk met korte noten en nuances en een komplekse vorm van temporeel samenspel zeker sterk bemoeilijken. Vandaar dat we opteerden voor een meer plasmatische aanpak waarvoor we een beroep deden op de bekende techniek om akoestische illuzies te realiseren, met name Shepard tonen. Hierdoor konden we spelen met een orenschijnlijk permanent stijgende toon, waartegenover de trombonist kon worden geplaatst. De overtuigingskracht van de Shepard akoestische illuzie staat of valt met de precizie waarmee dynamische veranderingen door de instrumenten kunnen worden uitgevoerd. Precies hierin zijn de robots bijzonder sterk waardoor ze unieke kandidaten vormen voor dergelijke akoestische experimenten met auditieve illuzies. De kompositie, die we 'Slones' doopten -overigens een in het standaard engels onbestaand woord, dat echter associaties oproept met 'slow', 'stones' en enkele vroegere stukken zoals 'Slow Sham Rising', eveneens een kompositieopdracht voor Champ d'Action van een tiental jaren geleden- bestaat uit vier in elkaar overvloeiende delen. Het eerste en het laatste is opgebouwd uit glissando Shepard tonen en akkoordkonstellaties waartegenover en waarbinnen de solist wordt geplaatst en waarbij het eerste deel stijgend is, het laatste dalend. In de middendelen gebeurt iets spektakulairs: de Shepard tonen verdwijnen en ruimen plaats voor toonhoogtes en akkoordkonstellaties waarvan de inflekties afhankelijk worden gemaakt van de bewegingen van de trombonist. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van het door mij uitgevonden en gebouwde onzichtbaar muziekinstrument, gesteund op sonar- en/of radar Doppler reflektie van het bewegende lichaam van de uitvoerder. De gestiek van de solist wordt de bepalende faktor voor de muzikale gestures geartikuleerd door de robots. In het derde deel gaan de akkoordkonstellaties verbrokkelen tot er niets van overblijft en ontstaat er ruimte voor een instrumentaal solistische inbreng.

De premiere van dit stuk betekent meteen ook de premiere buiten eigen stal van de nieuwste telg van het robotorkest bij Logos, met name <Klar>, de geautomatiseerde klarinet. De robots <Horny> en <Asa> werden in de kompositie toegevoegd in 2014.

Dit stuk kwam tot stand in samenwerking met Thomas Moore (Champ d'Action), Kristof Lauwers en Johannes Taelman (Logos).

Wie de kreatie wilde meemaken kon meer info aantreffen op www.champdaction.be/nl/time-canvas-2012

 

Notas:

2014: Een herwerkte versie van deze kompositie maakte deel uit van de namuda 'Kine' produktie die we brachten op 22,23,24 juli 2014 in de Logos Tetraeder. De solo partij werd daarbij vertolkt door Dominica Eyckmans op altviool.

2021: Nieuwe robots die kunnen worden toegevoegd zijn <Bug>, <Flut>, <Hunt>. Een nieuwe produktie met Thomas Moore op trombone werd opgevoerd op dinsdag 16 november in de Logos Tetraeder in Gent. Enkele foto's van die uitvoering zijn opgenomen in het fotoalbum van dat koncert.

Godfried-Willem RAES

Public Domain, september 2012