Koncertberichten

Kim Cascone (VS)
lezing/koncert over recente elektronische muziek
dinsdag 8 oktober 2002 om 20 uur

Wie op de hoogte wil blijven van wat er het voorbije decennium veranderd is in de elektronische muziek, doet er goed aan naar Kim Cascone te komen luisteren. Deze Amerikaan geeft een lezing over "post-digital music" met veel geluidsfragmenten ter illustratie. Het publiek heeft de gelegenheid om vragen te stellen en te diskussiëren. Aanvullend op de lezing speelt Cascone ook nieuw werk van hemzelf.

Post-digital music
"Tijdens het voorbije decennium heeft het internet een nieuwe impuls gegeven aan de elektronische muziek. Deze nieuwe beweging situeert zich niet in de akademische milieus en het merendeel van de betrokken artiesten zijn autodidakten. Op het internet is er genoeg informatie en handleidingen voor specifieke software-programma's te vinden zodat deze muzikanten zelf aan de slag kunnen met hun komputer. De kulturele uitwiseling tussen deze niet-akademische artiesten en de onderzoeksinstellingen ontbreekt nagenoeg volledig. Nochtans kennen deze artiesten vaak wel de grote voorbeelden van de elektronische muziek zoals een Karlheinz Stockhausen of Morton Subotnick.
Muziekjournalisten hebben al verschillende namen geplakt op deze stijl: glitch, microwave of sinecore. Kim Cascone noemt deze elektronische stijl post-digitaal omdat ze exemplarisch is voor een tijdperk waarin de digitalisering niet meer revolutionair is maar doorgedrongen is tot in alle aspekten van het dagelijkse leven. Deze stijl ontstond halfweg de jaren negentig uit de populaire techno-muziek toen die steeds homogenere -bijna voorverpakte- danspakketen begon af te leveren aan de muziekindustrie. In de marge van deze techno waren sommige muzikanten en DJ's op zoek naar meer experimenten en vernieuwing binnen de elektronische muziek. De post-digitale muziek laat bij voorkeur technologische "fouten" (in software-programma's, in komputer-bestanden) en digitale geluiden (van printers, harde schijven, komputer-verluchting) horen. Voorbeelden van deze "post-digital music" zijn ondermeer Pan Sonic, Mouse on Mars, Carsten Nicolai, Pimmon en Nobukazu Takemura.

Kim Cascone studeerde in de jaren '70 elektronische muziek aan de universiteiten van Boston en New York. In de jaren '80 ging hij aan de slag als audio-technikus. Hij herstelde o.a. kompressoren en synthesizers bij de firma AKG en was geluidsingenieur voor de films van David Lynch. In 1986 richtte hij het platenlabel Silent op voor elektronische muziek. Later groeide het uit tot één van de leidinggevende labels in deze branche. Daarna ontwikkelde Cascone als Sound Designer de elektronische geluiden voor komputerspelletjes bij het bedrijf Staccato Systems.
Sinds 1980 heeft Cascone ongeveer 15 CD/LPs uitgebracht met eigen elektronische muziek en koncerteerde hij met muzikanten als Peter Rehberg, Oval, Scanner en David Toop in Europa, de VS en Canada. In 2001 en 2002 maakte hij uitgebreide tournees in Europa.
Naast de lezingen die Cascone geeft (o.a. in de Tate Modern, Stanford University en het Kunstlerhaus in Stuttgart) schrijft hij ook artikels voor o.a. het Computer Music Journal en Artbyte Magazine. Hij is ook een van de medestichters van de microsound list, een digitaal ontmoetingsforum voor muzikanten en komponisten.

S.L.

Roslyn Dunlop (klarinet) & Julia Ryder (cello) & multi-media
donderdag 10 oktober 2002 om 20 uur

"Merry-Go-Round" van de komponist Martin Wesley-Smith -met beelden over Afghanistan van George Gittoes- is een aanklacht tegen de asielpolitiek in Australië (waar asielzoekers in gevangenissen midden in de woestijn worden opgesloten). Deze Australische komponist uit 1945 is daarmee niet aan zijn proefstuk toe; reeds vroeger schreef hij politiek getinte werken over o.a. de bezetting van Oost-Timor en de vergiftiging van de grond door pesticiden. Martin Wesley-Smith was vijfentwintig jaar lang professor aan het konservatorium van Sydney en richtte daar o.a. een elektronische muziekstudio op. Zijn muziek is vaak een mengeling van zeer uiteenlopende stijlen en geluiden.

"Lands Collide" van de komponiste en visuele kunstenares Brigid Burke onderzoekt de veranderingen van de klank- en visuele wereld door kontractie en expansietechnieken. Dit met verwijzingen naar Javaanse tekeningen, oude landkaarten en ongerepte landschappen. Brigid Burke geniet zowel als visuele kunstenares als klarinettiste en komponiste de nodige erkenning. Zij streeft ernaar om beeld en klank zo veel mogelijk te versmelten.

Het Chinese mystieke boek "I Ching" staat centraal in "A Book of Changes" van Jon Drummond (°1969). Deze jonge komponist schreef reeds vroeger multi-media werken voor video en tape. Hij voelt zich trouwens opperbest in allerlei hoogtechnologische muziekaktiviteiten. Zijn elektronische werken en installaties getuigen hiervan. In "A Book of Changes" kiest en toont de komputer grafische objekten (afgeleid van de basissymbolen uit de I Ching). Deze beelden geven tegelijkertijd aan welke passage door de muzikanten gespeeld moeten worden. Ook de timing van elke passage wordt door de komputer beslist en weergegeven. Op deze manier klinkt het werk altijd anders en krijgt het -naargelang de uitvoering- telkens een ander karakter.

Tussen de multi-media werken spelen Dunlop en Ryder werken van Morton Gould en Stephen Ingham. "Verfranzt" van deze laatste is een toespeling op het werkwoord "sich verfranzen an" (verdwalen) en Franz Schubert. De oorspronkelijke versie was voor klarinet, cello en piano maar vermoedelijk zal de luisteraar ook in deze nieuwe versie voor cello, klarinet en elektronika wel verdwaald geraken in deze bevreemdende Schubertiaanse harmonieën. Ingham is een Brit die sinds 1993 in Australië woont en die de tijd vond om naast zijn muzikale karrière ook nog diploma's in de chemie en de filosofie te behalen. Hij studeerde bij Klaus Huber en Brian Ferneyhough en gaf later aan verschillende universiteiten in Groot-Brittanië les.

Het Charisma duo geniet een internationale reputatie en bracht sinds haar oprichting in 1995 reeds meer dan tien werken in première. Komponisten uit Australië, New Zeeland, de VS, GB en Duitsland schreven werk voor het duo.
Charisma beweegt zich vlot over de muzikale grenzen heen en speelt zowel blues, avant-garde, tango's, minimalisme als multi-media. Deze diversiteit maakt dat Charisma niet alleen in de traditionele koncertzaal optreedt maar ook in jazz-clubs, kunstgallerijen, kafé's en open lucht.

De klarinettiste Roslyn Dunlop van Charisma is een groot promoter van nieuwe muziek. Ze speelde hedendaagse muziek op festivals en recitals in Australië, Nieuw-Zeeland, Europa en VS. Vaak kombineert zij de klarinet met allerlei elektronika die ze zelf bedient. Daarnaast geeft zij klarinetles aan het konservatorium van Sydney. Ze nam reeds twee solo-CDs op die internationaal lovende kritieken kregen.

Julia Ryder is één van de meest gerenommeerde Australische cello spelers. Ze kreeg zowel prijzen voor haar interpretatie van Beethoven als voor haar uitvoeringen op de Darmstadt Ferienkurse in Duitsland.
Haar energieke uitvoeringen inspireerde komponisten van verschillende generaties om voor haar werk te schrijven. Ze werkte samen met komponisten als Messiaen, Xenakis, Ferneyhough en Finnissy. Als soliste of lid van Europese of Australische ensembles speelde ze op festivals in Australië, Azië en Europa.

<M&M> ENSEMBLE
woensdag 16 oktober 2002 om 20 uur

Een <M&M> koncert betekent automatisch dat er allerlei nieuws uitgeprobeerd wordt. Zo neemt Godfried-Willem Raes "Lithos" opnieuw onder handen. Een eerste versie van dit werk uit zijn muziekteaterprojekt <TechnoFaustus> was reeds te horen op een <M&M> koncert in mei. Voor deze uitvoering herwerkte Raes de muziek en doet ook zangeres Lies Gellynck mee. In "Lithos" wordt een homunculus met druppelend levensvocht tot leven gewekt. Via sensoren (holosound) doen deze regelmatige druppels de muziekautomaten spelen. Ook op de zangeres/homunculus zijn allerlei sensoren bevestigd waardoor het publiek de eerste vokale geluiden van de homunculus kan horen en ook de hartslag en hersenaktiviteit kan zien. Violist/komponist Stefaan Smagghe bestudeerde aandachtig de Logos-automaten en zette zich vervolgens aan het komponeren. Een nieuw werk voor viool en de automaten <Vibi>, <Piperola>, <Vox Humana>, <Harma>, <Bourdonola> en <Troms> is hiervan het resultaat. Tijdens het <M&M>koncert in oktober kun je alvast de première beleven van dit stuk en Stefaan Smagghe zelf samen met de 6 automaten aan het werk zien. Stefaan Smagghe (Gent °1969) studeerde aan het Gentse Muziek Conservatorium, waar hij in 1995 het Hoger Diploma viool behaalde. Hij volgde er ook enkele jaren de kursus vrije improvisatie en avant-garde kamermuziek bij Godfried-Willem Raes. Naast zijn aktiviteiten als uitvoerend musicus (met een voorkeur voor hedendaagse en experimentele muziek, eigen werk en improvisatie) legt hij zich ook toe op de beeldende kunsten (tekenen en schilderen). De laatste jaren is hij vooral begaan met het ontwerpen en bouwen van klankinstallaties. Hiermee wil hij het gebied tussen akoestische en visuele kunsten exploreren. Smagghe studeert nu aan het Hoger Instituut voor de Schone Kunsten in Antwerpen waar hij zich verder toelegt op het ontwerpen van klankinstallaties. Tijdens November Music 2001 trad hij samen met Bruno Forment (elektronika) en Dirk Moelants (viola da gamba) op. Met deze laatste was hij ook in juli 2000 hier in Logos te horen. Op het programma staat ook een selektie uit de "12 Formen für Playerpiano" (1995) van Kiyoshi Furukawa. Deze "12 Formen" bestaan uit zeer korte stukken gebaseerd op één vormelijk idee. Het gehanteerde procede is vaak zeer herkenbaar en werkt als een soort feedback-systeem (de eigen dynamiek wordt steeds verder uitgewerkt totdat deze logica op een eindpunt belandt). Kiyoshi Furukawa (°1959) is een Japans komponist die studeerde bij Isang Yun en Gyorgy Ligeti. Als komponist gaat zijn interesse vooral uit naar technologie, multi-media kunst en komputermuziek. Furukawa was een tijd gastkomponist aan de Stanford universiteit (VS). Nu is hij vooral aktief in het Music Media Lab (Hamburg) en het Centrum voor Kunst en Multimedia (ZKM) in Karlsruhe. Voor dit laatste centrum schreef hij in 1997 een multi media opera met interaktieve elektronika. Furukawa leeft afwisselend in Duitsland en Japan waar hij ook professor aan de universiteit van Tokyo is. Zijn werk was te zien en te horen op internationale festivals zoals Warsaw Autumn (Polen), Inventionen (Duitsland), Wien Moderne (Oostenrijk),... De regelmatige bezoekers van de <M&M> koncerten kennen zeker de Machine Wall-reeks. Dit muzikaal stripverhaal met de muziekautomaten in een hoofdrol beleeft zijn achtste aflevering (of moeten we zeggen dat album 8 van de Machine Wall strip-serie uit is? Komponiste Barbara Buchowiec vervoegt de vaste Machine Wall "stripfiguren" Kristof Lauwers en Moniek Darge.

Yuko Nexus6 (JP) - Carl Stone (VS) - Satoru Wono (JP)
live elektronische muziek
maandag 28 oktober

Yuko Nexus6 is een typische exponent van de Japanse minimale elektronische muziek. Zonder een akademische of popmuziek achtergrond begon zij zelf tuis en op het werk te experimenteren met komputergeluiden (tot haar werkgever deze niet-produktieve arbeid opmerkte!). Yuko Nexus6 (°1964) werd als vijfjarige vijf maal door haar ouders naar de wereldtentoonstelling van Osaka gebracht. Deze futuristische tentoonstelling met de elektronische muziek en de psychedelische kleding blijft in haar geheugen gegrift staan.
Yuko Nexus6 is 10 jaar aktief als muzikante. Daarnaast doet ze ook journalistiek werk en geeft ze les aan de universiteit van Nagaya. In 1995 scheef ze een muzikaal kookboek "Cyber Kitchen Music" waarin ze beschrijft hoe je van restjes oude muziek (van oude LP's) nieuwe muziek kunt maken met behulp van een komputer. Nexus6 is er zich zeer bewust van dat het beeld van een performer achter een laptop niet echt spektakulair is voor het publiek en daarom zorgt ze ervoor dat er live altijd kleine elementen als zandkorrels toegevoegd worden waardoor de muzikale machine op een ander spoor gezet wordt. Recent werkt deze klankartieste vaak met tekst en stem.

Carl Stone bouwt zijn elektronische komposities op met natuurgeluiden, akoestische instrumenten en flarden populaire muziek. Zijn interesse voor elektronische muziek dateert al van de jaren '70 toen hij in Californië kompositie studeerde bij Morton Subotnick en James Tenney.
Voor deze Amerikaan is het spelend experimenteren -dat aan het eigenlijke komponeren voorafgaat- het allerbelangrijkste. Dit spel leert de komponist iets over het geluid en het gebruikte materiaal en dit materiaal suggereert dan weer een mogelijke vorm en inhoud. De werken van Stone waren te horen in Amerika, Azië, het Midden-Oosten en Europa en op een twintigtal CDs en LPs verschenen sinds 1975. Zijn muziek valt ook goed in de smaak bij choreografen. Het aantal dansprodukties (vnl. in de VS en Japan) dat zijn muziek gebruikt is al lang niet meer op twee handen te tellen.

Satoru Wono (°1964) is een veelzijdig man: komponist, producer, DJ, schrijver (van verschillende boeken over muziek en technologie), professor "Sound Design" aan de universiteit van Tokyo en artistiek direkteur van Maywa Denki, een Japans kunstenaarskollectief dat vreemde "objets d'art" in massa-artikelen omvormt (zoals de produktie en verkoop van bomen voor elektrische gitaren).
Wono werkt vaak samen met andere muzikanten uit de Japanse improsatiewereld maar hij gaat toch een heel eigen weg. Een speelse benadering van eigen en andermans werk is zijn uitgangspunt. Wono houdt er van om te recykleren en fragmenten uit andere stijlen in zijn werk binnen te halen. Ook in zijn instrumentale werk geeft hij de voorkeur aan een "knip&plak" benadering. Zo schreef hij een strijkkwartet dat bestaat uit 48 korte deeltjes waarbij fragmenten van enkele maten worden gespeeld, herhaald of geïmproviseerd. Het geheel is een verkenning zonder klimax of ontwikkeling van de akoestische eigenschappen van een ruimte.
Recent besloot hij echter om deze benadering totaal om te gooien en maakt hij klassieke strukturen (sonata) met geruis, gekraak en sinustonen als een ironisch kommentaar op zijn kollega-komponisten zoals Toshimaru Nakamura en Sachiko M.

Websites van Carl Stone     Yuko Nexus6     Satoru Wono