Susurrus

Ontstaan

Voor de realisatie van dit klankkunst project werd in 2022 een projectsubsidie aangevraagd en verkregen (in 2023) bij de Vlaamse Gemeenschap.

Het oorspronkelijke ontwerp voor de Susurrus klankinstallatie bestond uit een (vrachtwagen)trailer waar kinderen doorheen kruipen en onderweg allerlei klankobjecten en instrumenten tegenkomen (de werktitel was in deze beginfase 'Super Klankkaravan'). Dit ontwerp hebben we in het voorjaar 2023 moeten aanpassen om het veiliger en realistischer te maken. We kozen voor een opblaasbare installatie waardoor we het basisidee behielden van een installatie waar kinderen en publiek doorheen stapten en onderweg klankinstallaties tegenkwamen. De onderdelen die klank maken wilden we zoveel mogelijk via luchtdruk, blazen, luchtwrijving, enz. klank laten produceren. In maart 2023 werd vanuit China een luchtsculptuur in de vorm van een rups geleverd, de bedoeling was om dit om te bouwen en als centraal element voor de installatie te gebruiken. Na een zoektocht naar (jonge) klankkunstenaars en instrumentenbouwers o.a. via contacten aan de School of Arts en een open call op de Kunstenpunt website kwamen we uit bij Clara Lissens: een visuele kunstenares die vaak opblaasbare sculpturen ontwerpt en daarvoor zelf de klank of soundscape maakt. Clara werkte van juni tot september 2023 mee aan de bouw van de RUPS installatie en ontwierp allerlei kleine instrumenten en geluiden om in of rond de opblaasbare installatie te bevestigen.

In het najaar 2023 selecteerden en bekeken Hans Roels en Mattias Parent deze instrumenten om ze stevig, duurzaam te maken en speelbaar voor grote groepen kinderen. Ze besloten om enkele grotere (en stevigere) klankmachines extra bij te bouwen, deze worden via een grote hoofdpomp (blazer) en slangen van lucht voorzien. Dit werden twee reuze panfluiten (buizen die vanuit 90 graden hoek aangeblazen worden) met een handvat systeem, een aangeblazen snaarinstrument met een akoestische hoorn als klankversterking en tenslotte een instrument dat eruit ziet als een antieke platendraaier. Dit laatste instrument heeft een akoestische hoorn -opnieuw ter versterking- en je bedient de luchttoevoer die lucht blaast door een caviteit (= een vervormde LP of singel) en zo klanken produceert. De reuze panfluit maakten we in twee exemplaren die qua toonhoogte een (te grote) hele toon uit elkaar liggen en beating frequencies produceren. De lengte en frequentie van de lange buizen is ook zo gekozen dat zowel de grondtoon als meerdere boventonen hoorbaar zijn. Daardoor zijn de speelmogelijkheden van dit instrumenten groter.

Vervolgens bekeken we welke van de kleinere windinstrumenten aan de buitenkant van de opblaasbare installatie opgesteld kon worden en stelden we eind 2023 een eerste testversie van de nieuwe installatie voor. Daaruit bleek dat de kleinere blaasinstrumenten aan de buitenkant te breekbaar waren voor een installatie, bestemd voor kinderen. Ook waren ze te stil tegenover de andere instrumenten in en rond het luchtkasteel. Van één buiteninstrument, een orgelpijp die door een voetpomp werd geactiveerd, maakten Hans en Mattias een stevigere versie, nu met handpomp. Mattias gebruikte zijn expertise als instrumentbouwer om deze pijpen zo veel mogelijk boventonen te laten produceren (door de orgelpijp een asymmetrische lipopening en dus een 'onstabiele' toon te geven). Van deze handpomp-orgelpijpen maakten we 8 exemplaren met verschillende toonhoogten; elke handpomp past bij één van de boventonen van de panbuisfluiten (en kan daar dus een eigen eigen boventoonreeks bovenop spelen). Vervolgens plaatsten we deze handpomp-instrumenten samen, in een groep van vier, omdat we merkten dat dit het spelplezier bevordert (in vergelijk met een verspreide opstelling rondom het luchtkasteel). Na een test met een klas kinderen van een Gentse school in het voorjaar 2024 bleek dat deze opstelling alvast de juiste keuze was.