Kursus Experimentele Muziek: Boekdeel 9: Literatuur, kritiek en aktualiteit

Hogeschool Gent : Departement Muziek & Drama

In 1994 was direkteur Johan Huys van het toen nog autonome Gentse konservatorium zo stoutmoedig om als centraal thema voor de negende week van de hedendaagse muziek 'Vlaamse Muziek' te kiezen.

Op zich leek dit een heel eenvoudig thema, vooral omdat eraan kon worden voldaan door eenvoudigweg uitsluitend eigen (studenten)produkties op de affiche te brengen. Anderzijds echter leek dergelijke simpele invulling van het thema me echter eerder te wijzen op de weinig verholen neiging om er met een zo groot mogelijke boog omheen te lopen. Een angstrefleks.

Waarom eigenlijk?

Immers wanneer ergens een of ander koncertprogramma specifiek vermeld 'Nieuwe Japanse muziek' of 'Nieuwe Muziek uit Duitsland' of iets dergelijks dan staan we daar nauwelijks bij stil. Alleen wanneer ergens een affiche zou vermelden 'Nieuwe Muziek uit Papoea Nieuw-Guinea' zouden we wellicht de wenkbrauwen fronsen en denken dat het ofwel bijzonder origineel is, ofwel een of andere xenofobe grap. Mijn persoonlijke reaktie op een thema 'Vlaamse muziek' staat, -ik kan het eerlijkheidshalve niet verbergen- eigenlijk dichter bij een van de twee beschreven reakties op dit tweede voorbeeld dan bij het eerste.

Maar ja, opnieuw, waarom eigenlijk?

Bestaat er wel zoiets als een Vlaamse Muziek, een Vlaamse Muziekgeschiedenis? Werd dergelijke geschiedenis -zoal zij bestond- niet onderbroken en gestopt ergens in de vroeg-barok? Of stierf zij uit bij de oprichting van het landje België waarin Vlaanderen werd verzwolgen?

Is de omschrijving 'Vlaams' zo onnozel vanwege de kleinheid van het geografisch gebied? Gelijkt het dan teveel op 'Muziek van de Muide' versus 'Muziek van de Brugse Poort'? Of, voor wie met Gent minder is vertrouwd, 'Muziek uit Erps-Kwerps'? Waarbij deze geografische omschrijvingen met geen enkele kulturele werkelijkheid in overeenstemming te brengen zijn. Moeten we een en ander dan toch in een breder perspektief plaatsen: 'Belgische Muziek', klinkt mij anders toch geen haartje beter...

Waarom heb ikzelf zo'n afgrijzen voor wat voor Vlaamse romantiek moet doorgaan, voor Nationale Scholen?

Is het omdat wanneer we typische Vlaamse (orkest) muziek tot haar meest wezenlijke bestanddelen terugbrengen, we niet veel meer overhouden dan hels cimbalengeklets afgewisseld met slagen op de grote trom ingebed in een onoorbare brei van schetterende kopers?

Is de onzingbaarheid van de Nederlandse taal de oorzaak van de onverteerbaarheid van haar lied?

Ligt de eeuwenlange Vlaamse ontvoogdingsstrijd -een diepe kulturele frustratie verhullend- aan de oorsprong van de patetische ernst waarmee bij ons in de traditionele cenakels van de kompositie het akademisch eklekticisme beoefend wordt? Is het die ernst -die van de opgeblazen kikker- die me zo tegen de borst stoot?

Is het Vlaamse alleen in slechte muziek terug te vinden, of, wat is er Vlaams in Karel Goeyvaerts? Sommige Vlaamse komponisten hebben toch goede en aanvaardbare muziek geschreven. Zijn zij dan on-Vlaams?

Is het massakoor het massagraf van de Vlaamse koormuziek?

Heeft het land met het grootste aantal muziekakademies ter wereld automatisch ook de meest akademische muziek?

Verklaart het feit dat konservatoriumdirekteurs vroeger in staat dienden te zijn ook opgezet in een bokaal formol te overleven, het overdonderend sukses van de Vlaamse muziek buiten haar grenzen?

Is de enige grootsheid van de Vlaamse opera erin gelegen dat het nooit tot wederopvoeringen komt?

Is de Oorlog van Benoit een Vlaamse oorlogsverklaring aan de muziek of is oorlog gewoonweg muziek van Benoit?

Ligt de Vlaamse spreekwoordelijke baksteen ook haar muziek op de maag?

Is het zogenaamde postmodernisme een uit de hemel gevallen geschenk voor de Vlaamse hedendaagse muziek, haar ultieme (en toch gemiste...) kans om respekt af te dwingen?

Kunnen wij andere dan Vlaamse muziek maken?

Is kwaadspreken over de muziek van Eigen Volk eerst, en vooral niet een verfoeilijke vorm van 'nest-bevuiling'? Is dit geen groot taboe? Kunnen wij Vlamingen dan nooit het grootse en goede wat we in ons dragen apprecieren en naar waarde schatten?

Zij diegenen -en werkelijk, zij bestaan- die dan toch deze muziek van eigen bodem minnen, masochisten of kultuurbarbaren?

Moet Vlaamse muziek aan eigen Vlaamse normen gemeten worden en lijkt zij alleen maar onbenullig omdat we steeds maar de normen van de internationale muziekgeschiedenis hanteren?

Ik laat deze vragen nog het liefst open, open voor diskussie. Zij zijn mij pijnlijk, ook en misschien vooral daar waar we geneigd zouden zijn hen te beamen.

De klas-produktie 'Lied van mijn Land' wordt het rezultaat van een eerste bezinning over deze en nog vele andere vragen in verband met Vlaanderen en zijn muziek.

Aan deze kollektieve (Vlaamse) produktie werkten kompositorisch mee:

Francesca VERBOUWHEDE

Marc MAES

Karin DEFLEYT

Joachim BRACKX

De titel van het multi-mediale stuk werd:

Uitvoering: klassen Avant-garde Kamermuziek & Groepsimprovisatie

"Lied van mijn Land"

Programma:

- Francesca VERBOUWHEDE 'Het Vlaamse Van Ostayen...'

Real-time kompositie voor sampler

Uit Van Ostayen worden tekstflarden in het latijn, engels en frans gelicht: Allons Travailler,

- Karin DEFLEYT 'Mars voor piccolo en helikon'

De piccolo wordt in een 'piccolo'-broodje verstopt. Het broodje wordt opgegeten (versterkt met een draadloze larynx-mikrofoon). Wanneer de piccolo tevoorschijn komt, wordt de aanzet tot het spelen van een mars gegeven. De helikonspeler doet zijn uiterste best. Er is echter geen toon uit het instrument te krijgen. De speler blaast zich te pletter. (Er wordt op voorhand een nauwsluitende stop in het helikon aangebracht).

- Jürgen DESCHEPPER- Rudy LAREU 'Het wezen van Benoit'

voor gereduceerd Vlaams symfonieorkest

De Rubens-kantate wordt uitgevoerd en gedirigeerd. Het symfonieorkest wordt echter teruggebracht tot grote trom en schijven.

- Francesca VERBOUWHEDE 'De Rubenskantate als staal'

voor sampler

Uitv.: Francesca VERBOUWHEDE

Een flard uit de Rubenskantate wordt in real-time vanuit de sampler bespeeld.

- Kollektief 'Vlaamse Playback'

Uitv.: Kürt ROGIERS

An VERCRUYSSE

Els DIERICK

Katelijne d'HAENENS

Will Tura belichaamt ook een aspekt van het Vlaamse Lied... of waarin een klein land toch groot kan zijn.

- Francesca VERBOUWHEDE 'Trio voor fluit klarinet en piano'

Marc MAES, piano

Karin DEFLEYT, fluit

Komputerkompositie gebaseerd op repetitieve patronen zonder narratio.

- Toneelstudenten 'iets Werts in Playback'

voor blokfluitkwartet

Heidi DELAERE

Barbara DE JONGE

Katelijne d'HAENENS

Waarom toch heeft de playback-rage -buiten de opera- nog niet ook in de klassieke of hedendaagse Vlaamse muziek toegeslagen? We proberen het alvast met het blokfluitkwartet van Piet Swerts.

- Francesca VERBOUWHEDE 'Beat 1'

Uitv.: Sequencer

Een komputerintermezzo met tokken zonder toon.

- Johan VERCRUYSSE 'Vlaamse Vaandels'

Uitv.: Veerle MALSCHAERT

Heidi DELAERE

Barbara DE JONGE

Ann VERCRUYSSE

Het Vendel moet Marscheren... Maar wat als de zwarte madam als majoret het vendel zwaait...

- Marc MAES 'Het Ultieme Vlaamse Lied'

voor piano, klarinet, tuba en massazang

Jürgen DESCHEPPER, klarinet

Rudy LAREU, Tuba

De parodie-mis mag een oude Vlaamse traditie heten. Ook in de hedendaagse polyfonie kan deze techniek worden gebruikt. Hier wordt een ruime selektie uit bekende Vlaamse liederen, in een polyfone struktuur verwerkt.

- Francesca VERBOUWHEDE 'Waar ben je?'

voor player-piano

Een stukje voor player-piano, hier tot klinken gebracht via een sampler.

- Kollektief 'Koraal voor drinkers'

De Bierproevers

Een eenvoudig gegeven met een opmerkelijk muzikaal rezultaat. Een bak bier. Van vol tot leeg. Begin en einde is unisono.

- Francesca VERBOUWHEDE 'Beat 2'

voor synthesizer

Uitv.: Francesca VERBOUWHEDE

Een komputer intermezzo voor tokken met toon.

- Johan VERCRUYSSE 'Pedaal met onthulling'

voor 4 bastubas en akteurs

Leonaar DE GRAEVE, tuba

Mark DEFRAEYE, tuba

Rudy LAREU, tuba

Veerle MALSCHAERT, toneel

Barbara DE JONGE, toneel

Heidi DELAERE, toneel

Ann VERCRUYSSE, woord

De imposante toon van vier bastubas, alternerend aangeblazen begeleidt de onthulling van de Meesters in het Rijk der Tonen: de voormalige konservatoriumdirekteurs als marmeren bustes.

- Johan VERCRUYSSE 'De Waag'

Uitv.: idem +

Hier worden de marmeren bustes van vier eminente voormalige konservatorium direkteuren -enkele ervan voortreffelijke staaltjes van romantische beeldhouwkunst overigens- tegen elkaar op de waag geplaatst. Zij verhullen, onthullen verrassingen, muzikale en vizuele. De aandrijving gebeurt hydraulisch door het tubakwartet.

- Kollekief 'De Leeuwentemmers'

Francesca VERBOUWHEDE 'Epiloog'

De Liefde tot de vier Leeuwen

Pluchen leeuwen brullen niet. Zij worden weemoedig en liefdevol geknuffeld.

- Joachim BRACKX 'Staartstuk'

Uitv.: Will Tura Fanklub

Geen wonder dat ik ween... Vlaamse muziek van een nieuwe harmonie (Die Neue Harmonie?) voorzien.

Horatio RADULESCU

"Flood for the eternals origins"

Joachim BRACKX synthesizer

zither, natuurgeluiden

Francesca VERBOUWHEDE synthesizer, viool

zither, natuurgeluiden

Marc MAES tuinslang - geprepareerde piano

natuurgeluiden

Karin DEFLEYT fluitje, geluiden

Rudy LAREU fingerbox, bastuba

Leonaar DEGRAEVE bastuba

David VANDEKERKHOVE bastuba

Geertrui VAN HOORDE viool

Jürgen DESCHEPPER klarinet, basklarinet

An VERCRUYSSE stem

Kürt ROGIERS stem

Sun Mu VAN PANTEGHEM stem

Joris BLATON stem

Heidi DELAERE stem

Virginie SPARKS stem

Els DE SPLENTER stem

Veerle MALSCHAERT stem

Ina BAL stem

Barbara DE JONGE stem

Eva DAVID stem

Sofie VERBEKE stem

Katelijne d'HAENENS stem

Johan VERCRUYSSE direktie

Filedate: 970928