VCA's

Bij een VCA is het de versterkingsfaktor die als parameter afhankelijk wordt gesteld van de externe stuurspanning. Ook hier dient het verloop van de stuurspanning voor muzikale toepassingen , logaritmisch te zijn.

De eisen inzake precisie zijn hier echter eenvoudig te voldoen, omdat ons oor -hoewel het ook op dit gebied grosso modo logaritmisch werkt- slechts een uiterst onpreciese absolute geluidssterktewaarneming toelaat. Een precisie van +/- 1dB volstaat dan ook ruimschoots.

Een VCA heeft steeds minimaal twee ingangen en een uitgang. Een eerste ingang noemen we de signaalingang, de tweede de sturingsingang of modulatie-ingang. Op de uitgang verschijnt uiteraard het gemoduleerde signaal . Wanneer op de modulatieingang een golfvormgenerator (of een VCO) wordt aangesloten, dan doen we aan AM-modulatie ( Amplitude-modulatie). Een bijzonder geval daarvan is wat men ADSR sturing noemt : wanneer een speciale golfvormgenerator wordt gebruikt die werkt met in principe zeer lage herhalingsfrekwenties, en waarvan stijgtijd, houdnivoo, afvaltijd, lostijd kunnen worden ingesteld, dan noemen we die generator een 'enveloppe'- generator ( een omhullende-generator). Hiermee kan een gewenst amplitudeverloop van een signaal in de tijd worden geregeld en ingesteld. Het uitgangssignaal van de omhullende-generator wordt steeds aan een VCA toegevoerd in deze toepassing. ( ADSR staat voor Attack - Decay - Sustain - Release).

Vaak treffen we VCA's aan men meerdere stuuringangen. In dit geval is de karakteristiek van de diverse ingangen meestal verschillend : een ingang voor lineaire sturing, een voor logaritmische sturing, is gebruikelijk.

Ook spanningsgestuurde mixers werden en worden gebouwd. In feite gaat het hier om banken van samengekoppelde VCA's, waarvan de signaaluitgangen gemengd worden. Effekten zoals panning, cross-fade en dergelijke meer kunnen dan ook spanningsstuurbaar worden gemaakt.

Wanneer men de omhullende generator telkens slechts een cyclus laat genereren bvb. op het ontvangen van een triggerpuls-signaal, dan kunnen we de VCA-ADSR kombinatie gebruiken om allerlei ritmische patronen in te stellen. Dit kan trouwens ook wel zonder ADSR, wanneer we namelijk alleen een ON/OFF signaal aan de sturingsingang van de VCA aanbieden.

De allereenvoudigste ‘VCA’ die we zouden kunnen bouwen bestaat eenvoudigweg uit een Graetz bruggelijkrichter:

Hoewel deze schakeling in principe perfekt werkt en zij bvb. als AM-modulator in de hoogfrekwenttechniek vaak wordt aangewend, is zij in het audiogebied behept met nogal wat nadelen die in eerste plaats te maken hebben met de vervorming geintroduceerd door de niet-lineariteit van de diodes. Voor heel wat muzikale toepassingen wordt dit soort vervorming echter juist positief gewaardeerd en zo zien we deze schakeling -die bovendien ook bijzonder goedkoop is- vaak toegepast in allerlei vervormings- en effektpedalen voor podiumgebruik.

Mits we met hoge signaal en modulatiespanningen werken, en wanneer ook nog eens Schottky diodes gebruikt worden, kan de vervorming toch tot redelijke proporties worden teruggebracht. De schakeling kan dan heel goed worden gebruikt als ‘gate’ voor bvb. het in en uitschakelen van het modulatiesignaal in ringmodulatoren.

Wil je goede professionele VCO’s, koop ze dan in chipvorm. Er is keus te over op de markt! Erg goedkoop zijn ze echter niet.

Goedkope, maar schakeltechnisch niet steeds eenvoudig te dimensioneren, schakelingen kunne ook opgebouwd worden met FET’s, die zich immers van huize uit zo’n beetje gedragen als spanningsgestuurde weerstanden.

Redelijke goede VCA’s kunnen ook opgebouwd worden gebruik makend van standaard chips ontwikkeld voor gewone audio-apparatuur. Zo heeft Philips/Signetics een IC op de markt (type TCA730) dat -bedoeld voor hifi-versterkers- zowel een stereo volumeregeling als een panning controller aan boord heeft, beide spanningsgestuurd. Het kost -anno 1997- zo’n 266 frank.

Terug naar inhoudstafel

Naar Homepage dr.Godfried-Willem Raes